Ustawy

O strażach gminnych (miejskich) z dnia 29.08.1997 (Dz.U.97.123.779).
Kodeks wykroczeń z dnia 20.05.1971 (Dz.U.07.109.756).
Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia z dnia 24.08.2001 (Dz.U.08.133.848).
Prawo o ruchu drogowym z dnia 20.06.1997 (Dz.U.05.108.908).
O utrzymaniu czystości i porządku w gminach z dnia 13.09.1996 (Dz.U.05.236.2008).

Rozporządzenia

Rady Ministrów z dnia 28.07.1998 w sprawie umundurowania, legitymacji, dystynkcji i znaków identyfikacyjnych strażników gminnych (miejskich) (Dz.U.98.112.713).
Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16.10.2007 w sprawie usuwania pojazdów (Dz.U.07.191.1377).
Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18.07.2008 w sprawie kontroli ruchu drogowego (Dz.U.08.132.841).
Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17.11.2003 w sprawie wykroczeń, za które strażnicy straży gminnych są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz.U.03.208.2026 z późn. zm.).
Rady Ministrów z dnia 15.12.2009 w sprawie sposobu dokumentowania faktu użycia środków przymusu bezpośredniego przez strażników gminnych (miejskich) (Dz.U.09.220.1719).
Rady Ministrów z dnia 14.09.2004 w sprawie szczegółowych warunków, trybu i sposobu postępowania w przypadku użycia broni palnej bojowej przez strażników gminnych (miejskich) (Dz.U.04.215.2185).
Rady Ministrów z dnia 02.11.2004 w sprawie zakresu i sposobu wykonywania przez strażników gminnych (miejskich) niektórych czynności (Dz.U.04.247.2473).


Zadania

Do zadań straży należy w szczególności: (art. 11 ustawy o strażach gminnych (miejskich)) ochrona spokoju i porządku w miejscach publicznych, czuwanie nad porządkiem i kontrola ruchu drogowego - w zakresie określonym w przepisach ruchu drogowego, współdziałanie z właściwymi podmiotami w zakresie ratowania życia i zdrowia obywateli, pomocy w usuwaniu awarii technicznych i skutków klęsk żywiołowych oraz innych miejscowych zagrożeń, zabezpieczenie miejsc przestępstw, katastrofy lub innego podobnego zdarzenia albo miejsc zagrożonych takimi zdarzeniami przed dostępem osób postronnych lub zniszczeniem śladów i dowodów, do momentu przybycia właściwych służb, a także ustalenie, w miarę możliwości, świadków zdarzenia, ochrona obiektów komunalnych i urządzeń użyteczności publicznej, współdziałanie z organizatorami i innymi służbami w ochronie porządku podczas zgromadzeń i imprez publicznych, doprowadzanie osób nietrzeźwych do izby wytrzeźwień lub miejsca ich zamieszkania, jeżeli osoby te zachowaniem swoim dają powód do zgorszenia w miejscu publicznym, znajdują się w okolicznościach zagrażających ich życiu lub zdrowiu albo zagrażają życiu i zdrowiu innych osób, informowanie społeczności lokalnej o stanie i rodzajach zagrożeń, a także inicjowanie i uczestnictwo w działaniach mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym i współdziałanie w tym zakresie z organami państwowymi, samorządowymi i organizacjami społecznymi, konwojowanie dokumentów, przedmiotów wartościowych lub wartości pieniężnych dla potrzeb gminy. 

Obowiązki

Do obowiązków strażnika należy: (art. 27 ustawy o strażach gminnych (miejskich)) przestrzeganie prawa, rzetelne, bezstronne i terminowe wykonywanie poleceń przełożonych, poszanowanie powagi, honoru, godności obywateli i własnej, zachowanie tajemnicy państwowej i służbowej, podejmowanie interwencji w sytuacjach zagrożenia życia, zdrowia lub mienia, a także w przypadku naruszenia dóbr osobistych ludzi, dokonywania czynności wyjaśniających, kierowania wniosków o ukaranie do sądów, oskarżenia przed sądem i wnoszenia środków odwoławczych - w trybie i zakresie określonym w kodeksie postępowania o wykroczenia, zachowanie uprzejmości i życzliwości w kontaktach z obywatelami, przełożonymi, podwładnymi oraz współpracownikami, stałe podnoszenie kwalifikacji zawodowych,
zachowanie się z godnością w czasie pracy i poza nią.